شار ایرانی ـ فضای شهری

یکی از جنبه‌های نامحسوس زندگی در شهر میراث فکری، اخلاقی، خاطرات جمعی هر ملت و ارزش‌هایی است که باید به حفظ آنها پرداخت که می‌تواند سرچشمه الهام و پیوند و مایه‌ قدرت و امید باشد، پر واضح است که فضای شهری سنتی ایرانی را (که در مقیاس شهر شامل گذرهای اصلی، حیاط مسجد جامع، بازار و مجموعه ملحقات وابسته به آن و در مقیاس محلات به طور عمده در قالب حیاط حسینیه‌ها و تکیه‌ها شکل گرفته است) نمی‌توان با استانداردهای غربی از فضای شهری بررسی کرد، فضای شهری بستری است که حیات مدنی در آن جریان می‌یابد و رویدادها و حوادث در آن رخ می‌دهند (Tschumi,1994,153) و به عنوان محملی برای تعاملات اجتماعی شهروندان در جهت پایداری شهرها (حبیب،a‌1385، 13) مطرح است. شکل و ارزشهای کیفی کالبد فضاهای شهری سنتی ایرانی، ارزش ویژه‌ای دارد (حبیب، b 1385، 32) که مطالعه‌ آن به فهم جهان احساسی و ادراکی جامعه‌ ما و در نهایت به طراحی مجدد آن کمک می‌کند. لذا در این رابطه با استفاده از روش تحلیل محتوای متن به بررسی فضای شهری سنتی ایرانی پرداخته، کیفیات و مفاهیمی چون سلسله مراتب،‌حریم و قلمرو و چگونگی تداوم خاطرات جمعی و حافظه‌ تاریخی شهر از طریق زبان خاموش بصری کالبدی شهری را پی می‌گیریم و پیشنهادهایی در جهت کاربرد مفاهیم مذکور طرح و ارائه می‌گردد. در اینجا نگرش رجعت به گذشته با دیدی نوستالژیک نیست، میراث ارزشمندی که صحبت از آن است در واقع صورت ظاهری کالبدی فرهنگ ماست. فرهنگی که پایه و اساس جامعه،‌ حافظ و تداوم دهنده حیات آن است و منظور از حفظ گذشته درک مفهومی معنا و محتوا و ارزشهای آن و تسری دادن آن به آینده است چرا که برای خلق آینده‌ای ریشه‌دار، بها دادن به گذشته ستودنی ضروری است.